‘Doe nou maar aardig tegen hem, hij kan er niets aan doen dat ie je zo pest; zijn ouders zijn altijd dronken, dus hij heeft het trouwens heel wat moeilijker dan jij.’
‘Wees de wijste nou maar.’
‘Elke man gaat wel eens vreemd, vergeef het hem gewoon.’
Ik weet niet met welke opdrachten u in het leven bent opgezadeld, maar iedereen die ook maar enigszins met het christendom in de buurt werd opgevoed, zal de teneur van dit soort adviezen herkennen, vermoed ik. Het onderliggende idee van de andere wang toekeren, het lief zijn voor anderen, het niet oordelen: mantra’s van de jeugd van velen. Dit soort wijsheden – die van oorsprong inderdaad wijsheden zijn, laat daarover geen misverstand bestaan – hebben we in hoge mate te danken aan wat Jezus in de synoptische evangeliën zegt, dan wel aan de uitspraken die Hem in het vierde evangelie door Johannes in de mond worden gelegd.
De levenshouding die eruit ontstond is doorgesijpeld tot in de haarvaten van onze samenleving. Van het grondwettelijke ‘gelijke rechten voor iedereen’, tot de werkvloer van onze ziekenhuizen, waar het verplegend personeel nog altijd met ‘zuster’ of ‘broeder’ wordt aangesproken – we zijn hier in het westen christelijk tot en met. Of we nu geloven of niet. Zelfs ‘woke’ vertegenwoordigt, soms wat al te assertief, het aloude geluid van ‘iedereen gelijk’.
Het grootste misverstand
Nu is ergens onderweg, ongetwijfeld met de beste bedoelingen, het idee ontstaan dat ‘goed doen voor anderen’ betekent dat wij zelf alles lijdzaam moeten verdragen. Dat wij per definitie de andere wang moeten toekeren, als we geslagen worden. Dat we anderen op voorhand hun wandaden moeten vergeven en lief moeten zijn voor alles en iedereen. Bah. Het is misschien wel het grootste misverstand over gelovig leven geworden.
Een gelovig leven is geen ‘lief’ leven, het is een ‘waar’ leven. Ze sloegen Jezus niet aan het kruis omdat hij zo lief was, maar omdat Hij ten koste van alles voor de waarheid stond. Hij nam domweg geen genoegen met minder; het was alles of niets.
‘Ja, ik ben zoon van God.’
‘Als je dat zegt, maken we je dood.’
‘Dan maak je me maar dood.’
Knarsend hart
Zijn sterven was onvermijdelijk, omdat Hij bereid was de uiterste consequentie te dragen en niet ging zitten soebatten. Dat is een belangrijk verschil tussen Hem en ons. Wij staan vaak niet in voor wat ‘waar’ is, maar beginnen bij probleemsituaties met wegredeneren, goedpraten, gladstrijken. Onder het mom van een christelijke levenshouding, bedekken we pijn en onenigheid met een ruime zwaai van de mantel der liefde. Maar de mantel der liefde is geen liefde: hij weerhoudt de liefde er juist van aanwezig te zijn. Daarmee creëren we een onware situatie en door die vervolgens te sanctioneren, blijft de leugen in stand. ‘Ik vergeef je’, zeg je in tranen, terwijl je denkt: ‘Wat ben je toch een lul.’ ‘Het is goed zo’, zeg je met een glimlach, maar je hart knarst terwijl je denkt: ‘Ik had het liever anders gedaan.’
Het zijn verklaarbare reacties, want ons werd geleerd dat ‘een christelijke houding’ betekent dat je het leven met een glimlach ondergaat en alle onrecht accepteert. Maar werkelijke vrede kan alleen bestaan als heel het hart erbij betrokken is. Als er volledige overgave aan de waarheid is, in liefde en met compassie – ook voor onszelf. Sus jezelf dus niet in slaap met het idee dat het God is die van je vraagt jezelf uit te wonen. Zo God iets van je vraagt is het: de waarheid leven. Zelfs als het ten koste gaat van je oude leven.